De Protestantse Gemeente Kantens-Stitswerd-Rottum: betrokken op elkaar – open naar de samenleving.
De Protestantse Gemeente Kantens-Stitswerd-Rottum is een levendige, kleine gemeente van ongeveer 140 leden. De gemeente maakt gebruik van 2 historische kerkgebouwen: de oude Dorpskerk, ook wel Antoniuskerk genoemd, in Kantens en de Georgiuskerk in Stitswerd. De kerk van Stitswerd is sinds 1973 eigendom van de Stichting Oude Groninger Kerken. De kerk van Kantens is eigendom van de kerkelijke gemeente, waarvoor de Kerkrentmeesters zelf voor het onderhoud en het beheer zorgdragen. In 2013 werd de Hervormde gemeente Rottum bij de Protestantse gemeente gevoegd.
Elke zondag komt de gemeente samen in een kerkdienst, van maart tot en met oktober om 9:30 uur en van november tot en met februari om 10.00 uur.
Tijdens de zondagse kerkdienst wordt er gezongen uit het in 2013 verschenen Nieuwe Liedboek. Er zijn 2 organisten aan de kerk verbonden: Leni Otte en Martin Sprenger. Elke zondag wordt het historische orgel bespeeld tijdens de diensten.
Aan de gemeente is sinds 1 juli 2018 een predikant verbonden: ds. Rudolf P. Oosterdijk. (rpoosterdijk@hetnet.nl) Hij draagt met name zorg voor het (crisis)pastoraat in de gemeente en gaat daarbij ook één à twee keer per maand voor in de kerkdienst op zondagmorgen.
Kerkdiensten
Raadpleeg voor de exacte aanvangstijd de website www.pgksr.nl of dorpskrant ’t Lougnijs, de rubriek kerkdiensten van de Ommelander Courant of het eigen kerkblad, het Kerkjournaal.
Gemeenteleven
In de Adventstijd wordt er met de kinderen gewerkt aan een project. Hetzelfde geldt voor de veertig-dagentijd voor Pasen. De kinderen verlaten de kerk voor de lezingen uit de Bijbel en keren terug in de dienst, na de uitleg.
Ongeveer 1 keer in de maand wordt er na de dienst koffie en thee gedronken in gebouw Salem, t/o de toren. Het doel is het contact te bevorderen tussen de gemeenteleden en soms worden er mededelingen gedaan van de kerkenraad.
Eens per twee maanden komt de kerkenraad bijeen in gebouw Salem voor het bespreken van de zaken die horen bij het gemeenteleven. Het moderamen (enkele beleidsmakers) bereiden de vergadering voor.
Maandelijks komt ook Vrouwenvereniging Monica bijeen in gebouw Salem. Naast de lopende zaken worden zo nu en dan gastsprekers uitgenodigd en komen bepaalde thema’s aan de orde. Zowel in de Kersttijd als in de Paastijd organiseert het bestuur een maaltijd, waarbij ook andere belangstellenden aanwezig zijn.
In het winterseizoen zijn er ontmoetingsavonden rond de Bijbel onder leiding van de predikant.
De gemeente die in de Antoniuskerk samen komt, gelooft dat de geschriften van het Oude en het Nieuwe Testament, de Bijbel, getuigenis van God zijn en dat in Jezus van Nazareth Gods werkelijkheid zichtbaar is geworden. In de zondagse kerkdienst staat daarom het luisteren naar de bijbelverhalen centraal. Rond de bijbelverhalen worden Psalmen en Gezangen gezongen. Ook de voorbede is belangrijk in de zondagse eredienst: er wordt gebeden om leiding voor de gemeente zelf, om licht voor wie geen uitzicht hebben en om ontferming over de samenleving waarvan wij deel van uitmaken. Op de meeste zondagen is er tijdens de kerkdienst een aparte nevendienst voor de kinderen, waar hetzelfde bijbelgedeelte als in de kerk centraal staat. Een aantal keren per jaar wordt in de Antoniuskerk het heilig Avondmaal gevierd: brood wordt gebroken en de beker rondgedeeld om de gemeenschap met Jezus Christus te vieren. Ook wordt er zo nu en dan aan pasgeborenen of volwassenen leden van de gemeente het sacrament van de Doop bediend als teken van hun blijvende verbondenheid met Christus.
Een huwelijk kan in de kerk worden bevestigd en ingezegend, meestal in een aparte dienst. Bruidspaar en predikant bereiden een liturgie voor waarin partners elkaar trouw beloven en om Gods zegen voor hen gebeden wordt. Tevens kan er een burgerlijk huwelijk worden gesloten.
Bij overlijden van een gemeentelid kan in een dienst afscheid worden genomen.
Historie
Al vanaf de 12e eeuw komt op deze plek een gemeente samen. Het dorp Kantens was toen een gemeenschap van voornamelijk agrariers. De eredienst was, zoals overal in het Europa van die tijd, katholiek. In de kerk had het altaar, dat in de koorruimte stond, een prominente plaats en de liturgie was in het Latijn.
Met de Reformatie in de 16e eeuw veranderde dat alles. De eredienst werd, letterlijk, hervormd. In plaats van de pastoor die de liturgie in het Latijn las, kwam de predikant, die de Bijbel moest voorlezen en uitleggen, uiteraard in het Nederlands. Het altaar maakte plaats voor een avondmaalstafel en er kwam een preekstoel. Bij de invoering van de Reformatie speelden niet alleen theologische motieven, maar ook politieke een rol. De Nederlanden waren immers in oorlog met de koning van Spanje. Maar de gemeente die naar de Antoniuskerk kwam, bleef grotendeels dezelfde. Er waren inwoners van Kantens die de hervormde eredienst niet konden aanvaarden en trouw wilden blijven aan het oude. Zij voegden zich bij de Rooms Katholieken, dat wil zeggen bij de katholieken die de paus in Rome als het hoogste gezag in de kerk zagen. Mettertijd aanvaardden de meeste dorpelingen de hervorming, zoals die in de Antoniuskerk werd doorgevoerd en zij gaven de Bijbel het hoogste gezag in de kerk. Door de eeuwen heen is hier dus een gemeente geweest: eerst katholiek, later hervormd. De Hervormde Gemeente, was nauw verwant met de Gereformeerde Kerk, die in 1932 uit haar is ontstaan en waarvan u het kerkgebouw aan de Langestraat in Kantens kunt vinden. Bezield door het Samen-op-Weg-proces, reeds begonnen in zestiger jaren van de vorige eeuw, groeiden de kerken steeds verder naar elkaar toe. Op 1 mei 2004 ontstond in Nederland de Protestantse Kerk Nederland en op 24 september 2006 werd de eenwording van de twee kerkgenootschappen in Kantens een feit: de Protestantse gemeente Kantens-Stitswerd was ontstaan.
De kerk van Kantens
Het oudste deel van de kerk is al omstreeks 1150 gebouwd. De achtkantige toren is enkele malen verhoogd. Op de torenspits staat een koperen leeuw, die herinnert aan de macht van de adellijke familie Lewe, de borgbewoners van de Klinkenborg. In de toren hangen 2 luidklokken, waarvan de kleinste (1660) rijk is versierd met wapens van de familie Lewe. Bijzonder is ook de enorme steunbeer, tegen de westkant van de toren. Het werd destijds gebouwd om verzakking van de toren tegen te gaan. Tegenwoordig is de doorgang een gewilde plek voor de fotograaf van een bruidpaar.
De kerk is omstreeks 1400 verlengd. Het heeft kenmerken van de Romaanse bouwstijl: kleine ramen aan de noordkant, rond van boven. Ook zijn er kenmerken van de gotiek waar te nemen: aan de zuidkant van de kerk zijn grote ramen, spit van boven, te zien.
In de zuidgevel zit een deur die als hoofdingang kan worden beschouwd. De stoep is gemaakt van de vroegere altaarsteen uit de tijd, dat de kerk Rooms Katholiek was.
Vanaf 1594 is de kerk van Kantens overgegaan naar het Protestantisme. In de oostgevel zit ook een deur: deze werd in de tijd van de adellijke familie Lewe alleen door hen gebruikt om de kerk te betreden. De familie had een herenbank, waarvan nu nog de zijpanelen te zien zijn. Ze vormen nu de toegangsdeuren tot de koorruimte.
Tot 1890 werd er begraven rond de kerk: daarna werd de huidige algemene begraafplaats gebruikt.
In de kerk staat een fraai gesneden preekstoel, met houtsnijwerk van de beroemde Groningse houtbewerker Caspar Struiwich. Ook de zijpanelen van de orgelgaanderij zijn van zijn hand. Het orgel is een van de oudst bewaarde instrumenten uit de bouwtijd: 1663. In 1986 werd het hoofdwerk gerestaureerd en in 2007 het rugwerk. Het orgel heeft grote bekendheid verworven in binnen- en buitenland. Het orgel is op aanvraag te bespelen via de orgelcommissie, Martin Sprenger (martin.sprenger@hetnet.nl)
Boven op het orgel heeft tot aan de grote kerkrestauratie van 1958 de engel met de bazuin gestaan. Doordat het tongewelf werd vervangen door het huidige (authentieke) troggewelf kreeg de engel een plaats boven de oostingang.
In september 2006 kwam de uit de 11e eeuw daterende doopvont na vele eeuwen terug in de kerk. De vont is door het Groninger Museum voorlopig in bruikleen gegeven. Gehoopt wordt, dat de vont uiteindelijk opnieuw kan worden gerekend tot de vaste inventaris van de kerk. Tijdens doopplechtigheden werd gebruik gemaakt een een koperen doopschaal, afkomstig uit een privécollectie. Zodra de doopvont mag blijven zal de kerkenraad zich beraden voor een definieve oplossing voor de doopvont.
In de toren hangen twee luidklokken. De grootste dateert van 1437 en is door oorlogsschade gebarsten. In juni 2009 is de klok volledig gerestaureerd. De kleine klok is van 1660 en bevat wapens van de adellijke familie Lewe van de Klinkenborg.
Een anekdote
In 1817 had de kerk van Kantens schulden gemaakt, door de te duur uitgevallen pastorie. Deze oude pastorie is te zien naast gebouw Salem, De kerk werd failliet verklaard en de kerkdiensten werden in de lagere school gehouden van het dorp. De inventaris werd verkocht, inclusief een deel van het orgel. Koning Willem I bemoeide zich persoonlijk met de situatie en met een letterlijk vorstelijke gift kocht hij de kerk terug en schonk het gebouw weer terug aan de gemeente. Ouderling Uuldersma vertrok te paard van Kantens naar Den Haag om de acte te ondertekenen.
Kerkelijk werker
Ds. R.P. Oosterdijk
Rijksstraatweg 98a
9752 BJ Haren
Tel. (050) 5340998
rpoosterdijk@hetnet.nl
Voorzitter
Dhr. M. Sprenger
Stitswerderlaan 16
9995 PC Kantens
Tel. (0595) 557002
martin.sprenger@hetnet.nl
Scriba
Dhr. J. de Kam
De Zon 23
9981 KM Uithuizen
Tel. (0595) 438891
kamengineering.resta@gmail.com
Boekhouding
Dhr. H.P. van Dijk
Ripperdadrift 162
9981 LL Uithuizen
Tel. (0595) 552710
hpvandijk@live.nl
Koster
Dhr. M. Bos
Usquerderweg 5
9995 ND Kantens
Tel. (0595) 552521
Mobiel. (06) 52395076